Identyfikowanie wyzwalaczy bólu

Jeśli masz neuralgię lub neuropatię twarzy, lub znasz taką osobę, powinieneś umieć zidentyfikować czynniki wyzwalające ból. Mają one ogromny wpływ na jakość życia.

Część osób będzie doświadczała jedynie bólu napadowego. Inni będą mieć ból stały i od czasu do czasu będą pojawiały się charakterystyczne "elektryczne wyładowania" czy "porażenia prądem". Czasami ból powstaje bez uchwytnej przyczyny - samoistnie, czasami jednak prowokują go pewne czynniki, które w normalnych warunkach nie powodują bólu. Kiedy nerw nie funkcjonuje prawidłowo lub jest uszkodzony to właśnie tak się dzieje. Dlatego na przykład osoba chora na neuralgię trójdzielną narzeka, że m.in. już delikatny dotyk twarzy powoduje ból. Nerw trójdzielny (V nerw czaszkowy), który zaopatruje twarz, jest odpowiedzialny nie tylko za czucie, ale również zawiera włókna nerwowe ruchowe i unerwia mięśnie zaangażowane w proces żucia - dlatego takie czynności jak np.: spożywanie posiłków - gryzienie, żucie gumy, będą wyzwalać napady. W neuralgii językowo-gardłowej (IX nerw) ból może dotyczyć tylnej części języka, migdałka podniebiennego, gardła, ucha, powstaje również poniżej kąta żuchwy. Mówienie, żucie, połykanie, dotykanie zewnętrznego przewodu słuchowego mogą prowokować napady bólu. Dodatkowo, może pojawić się bradykardia, asystolia i omdlenia. 

Każdy nerw czaszkowy (mamy 12 par nerwów czaszkowych) ma swoje określone funkcje. Choroba któregoś z nich wprowadza liczne utrudnienia do życia osób chorych. Warto znać budowę i funkcje swojego chorego nerwu, gdyż dzięki temu można być bardziej świadomym tego co się dzieje.

Bardzo rzadko zdarzają się przypadki neuralgii mieszanych, np. neuralgia nerwu trójdzielnego z neuralgią językowo-gardłową [1] czy współwystępujące z bólami głowy, np. z klasterowym bólem głowy [2], czy migreną. Sytuacja wówczas dodatkowo komplikuje się dla takich pacjentów, gdyż mogą być zmuszeni do walki z większą ilością przykrych konsekwencji swoich chorób.

Czasami, człowiek chory może być nieświadomy tego, co wyzwala ból. Najprostszą metodą jest wnikliwa samoobserwacja. Ustalmy, że wstępnie będzie ona trwała miesiąc czasu. Warto założyć sobie dzienniczek bólu lub wystarczy zwykły kalendarz, w którym każdego dnia odnotowuje się czynniki, które wpływają na pojawienie się bólu.

Na koniec miesiąca, po dokładnym przeanalizowaniu swojego dziennika, można dowiedzieć się, które wyzwalacze pojawiają się najczęściej, które sprawiają najwięcej trudności. Krok kolejny to opracowywanie strategii radzenia sobie z nimi.

Na zakończenie, jako ciekawostkę napiszę, że w jednym z badań, u 136 osób z neuralgią trójdzielną odnotowano czynniki wyzwalające ból: 

- delikatne dotykanie twarzy (83% pacjentów),

- mówienie (59%),

-  żucie (41%),

- szczotkowanie zębów (36%). [3]

Źródła wiedzy:

1. Zhang YQ et al. Combined Hyperactive Dysfunction Syndrome of the Cranial Nerves: Analysis of 37 Cases and Literature Review. World Neurosurg. 2019 Sep; 129:e650-e656.

2. Wilbring LA et al. Cluster-tic syndrome: a cross-sectional study of cluster headache patients. Headache. 2013 Sep;53(8):1334-40

3. Di Stefano G et al. Triggering trigeminal neuralgia. Cephalgia. 2018 May;38(6):1049-1056.

"Invisible Illness" - "Niewidzialna choroba"

Ból przychodzi nieoczekiwanie. Takie napady bywają powtarzalne, co kilka sekund może minut, czasem i godzin - na to nie ma reguły. Neuralgia przychodzi kiedy chce i odchodzi wtedy, kiedy jej się znudzi, pozostawiając człowieka wycieńczonego do granic jego możliwości. Możesz dzisiaj pić herbatę o godzinie 12:00 z pewną uroczą Panią chorą na neuralgię i miło sobie z nią gawędzić, by za pół godziny zobaczyć jej twarz powykrzywianą z bólu i ogromne cierpienie. Może być to także pewien sympatyczny Pan - bo mężczyźni również chorują na neuralgię - rzadziej od kobiet, ale choroba ta sama. Czy lepiej znoszą ból? Ból jest odczuciem subiektywnym i każdy "znosi" go w indywidualny sposób.

Kiedy ta cała agonia mija, człowiek próbuje się jakoś poskładać, by móc normalnie funkcjonować. 

Kiedy masz do czynienia z osobą chorą na neuralgię twarzy, np. neuralgię trójdzielną, miej świadomość, że istnieją wyzwalacze, które mogą sprowokować ból i w ten sposób jej choroba stanie się widoczna. Ale nikt tego nie chce, dlatego trzeba wykazywać działania ochronne, np. unikać dotykania chorej części twarzy, przeciągów, pomieszczeń klimatyzowanych, jedzenia i picia zbyt zimnego lub gorącego, które może podrażniać nerwy. Ból czasami pojawia się bez uchwytnej przyczyny.

Opisane działania ochronne są możliwe. Jednak, muszą być spełnione pewne warunki:

1. Osoba z neuralgią twarzy powinna potrafić zidentyfikować swoje wyzwalacze oraz poinformować o nich osoby ze swojego otoczenia.

2. Jeżeli masz do czynienia z osobą chorą na neuralgię twarzy, tak naprawdę wystarczy trochę zrozumienia dla jej trudnego położenia. Czasami mogą pojawić się u ciebie nieprzyjemne emocje, bo choroba coś uniemożliwiła. To naturalne. Ten stan może być tymczasowy. Zapoznając się z czynnikami wyzwalającymi i minimalizując ich działanie (np. pamiętając o wyłączeniu klimatyzacji podczas spotkania, podając do spożycia napoje o letniej temperaturze), możesz mieć po części realny wpływ na stan zdrowia osoby chorej.

Strach i lęk bardzo często towarzyszą ludziom chorym na neuralgię. Pojawiają się obawy o to czy uda zrealizować się to, co się zaplanowało, jak zareaguje otoczenie, gdy pojawi się ból, jak w ogóle będą odbierani ze swoją chorobą. Świadomość społeczeństwa na temat tego z czym się zmagają, może im bardzo pomóc.