Neuralgia trójdzielna (ang. trigeminal neuralgia, TN) dzieli się na 3 typy: klasyczną, wtórną lub idiopatyczną.
- 75% pacjentów stanowią pacjenci z neuralgią klasyczną,
- 15% pacjentów to pacjenci z neuralgią wtórną, np. guz kąta mostowo-móżdżkowego, malformacje tętniczo-żylne, stwardnienie rozsiane,
- 10% pacjentów cierpi na postać idiopatyczną neuralgii, w której przyczyna choroby jest trudna do wykrycia.
Idiopatyczną i klasyczną neuralgię trójdzielną podzielono na dwa podtypy:
- TN1 to osoby z bólem napadowym,
- TN2 to osoby z towarzyszącym ciągłym bólem (14-50% pacjentów) - słabiej reagują na leczenie niż pacjenci z TN1.
LOKALIZACJA BÓLU
- 60% pacjentów ma neuralgię nerwu trójdzielnego zlokalizowaną po prawej stronie twarzy,
- 1,7%-5% stanowią osoby z bólem obustronnym, rzadko występującym w tym samym czasie (z reguły jest on naprzemienny - raz dotyczy lewej a raz prawej strony twarzy).
LICZBA ATAKÓW BÓLU
Liczba ataków bólu u pacjentów z neuralgią trójdzielną jest zmienna i waha się od kilku do kilkuset w ciągu dnia. Około 40% osób zgłasza więcej niż 10 ataków dziennie.
BADANIE
Badania fizykalne i neurologiczne u pacjentów z TN są na ogół prawidłowe, jednak 30% może wykazywać zmiany czuciowe, w tym łagodną niedoczulicę.
NEURALGIA VS NEUROPATIA TRÓJDZIELNA
W praktyce, problematyczne może okazać się rozróżnienie neuralgii z towarzyszącym bólem ciągłym (TN2) od neuropatii.
LECZENIE FARMAKOLOGICZNE
Nadal podkreśla się konieczność wprowadzenia lepszych leków do zarządzania bólem u pacjentów z TN. Leki wykorzystywane do leczenia to głównie: karbamazepina, okskarbazepina, lamotrygina, gabapentyna, pregabalina, baklofen, toksyna botulinowa typu A.
1/3 pacjentów wymaga politerapii.
Inne leki stosowane do leczenia (małe badania) to np.: fenytoina, tyzanidyna, lewetyracetam, mizoprostol (TN z SM), topiramat, pimozyd, duloksetyna, eslikarbazepina. wiksotrygina (obecnie w trzeciej fazie badań) [1].
Istnieją dowody na to, że podawany dożylnie siarczan magnezu (MgSO4) może okazać się użyteczny w terapii bólu neuralgicznego i neuropatycznego [2].
ZAOSTRZENIA BÓLU
Opioidy są często stosowane, jednak zwykle okazują się nieskuteczne. W wyspecjalizowanych ośrodkach leczniczych rekomenduje się stosowanie wlewów dożylnych z lidokainy (5mg/kg przez 1 godzinę) lub blokad do przerywania bólu. Skuteczne mogą okazać się także wlewy z fosfenytoiny (15mg/kg przez 30 minut).
ZABIEGI CHIRURGICZNE
Ok. 50% osób chorych na TN jest kierowana na zabiegi chirurgiczne [1].
NEURALGIA TRÓJDZIELNA U DZIECI
W piśmiennictwie rzadko opisywano neuralgię trójdzielną u dzieci (ok. 28 przypadków). Odbarczenie konfliktu naczyniowo-nerwowego jest znacznie trudniejsze u dzieci w porównaniu z osobami dorosłymi [3].
GENETYKA
Ostatnie badania wykazały, że aż 11% ludzi ma predyspozycje genetyczne do neuralgii trójdzielnej. Pacjenci, którzy odziedziczyli neuralgię, przeważnie mają ból obustronny, a początek choroby diagnozuje się u młodszych osób. Dodatkowo, u tych pacjentów, obserwuje się współistnienie innych neuralgii [4].
NIEPRAWIDŁOWA DIAGNOZA
Neuralgia trójdzielna bywa naddiagnozowana. Wobec nieskutecznego leczenia, pacjenci czasami bywają kierowani na zabiegi neurochirurgiczne. 38 pacjentów zostało poddanych ponownej diagnozie. Jedynie u 17 z nich potwierdzono prawidłowe rozpoznanie neuralgii trójdzielnej. Przed zabiegiem, zaleca się ponowne zweryfikowanie diagnozy [5].
WYKORZYSTAŁAM ŹRÓDŁA WIEDZY:
1. G. Lambru, J. Zakrzewska, M. Matharu. Trigeminal neuralgia: a practical guide. Pract Neurol. 2021 Oct;21(5):392-402
2. Soleimanpour et al. Management of Pain Using Magnesium Sulphate: A Narrative Review. Postgrad Med. 2022 Feb 7; 1-7
3. Ning-Ning Dou et al. Microvascular decompression for pediatric onset trigeminal neuralgia: patterns and variation. Childs Nerv Syst. 2022 Jan 15
4. Roberstson. Cranial Neuralgias. Continuum (Minneap Minn). 2021 Jun 1:27(3):665-685
5. H. Slettebo. Is this really trigeminal neuralgia? Diagnostic re-evaluation of patients referred for neurosurgery. Scand J Pain. 2021 Aug 2;21(4):788-793
